Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne a uzależnienia

Czego dowiesz się z artykułu:

• Czym są zachowania kompulsywne?,
• Jakie są zachowania kompulsywne?,
• Zachowania kompulsywne a uzależnienie,
• Jak leczyć zachowanie kompulsywne?;

Czym są zachowania kompulsywne?

Zachowania kompulsywne to działania lub czynności, które charakteryzują się powtarzalnością, trudnością w opanowaniu oraz koniecznością ich wykonania pomimo negatywnych konsekwencji. Osoby, dla których tego rodzaju zachowania są codziennością, często odczuwają silną presję lub przymus wykonania danej czynności, nawet gdy zdają sobie sprawę z jej szkodliwości.

Zachowania kompulsywne mogą mieć różnorodne formy i dotyczyć różnych obszarów życia jednostki. Poniżej kilka ich przykładów:

• kompulsywne jedzenie – regularne spożywanie dużych ilości jedzenia, nawet gdy nie odczuwa się głodu;
• kompulsywne zakupy – niezdolna do powstrzymania się przed kupowaniem niepotrzebnych rzeczy, co prowadzi do nadmiernego gromadzenia się przedmiotów oraz problemów finansowych;
• kompulsywne sprzątanie – obsesyjna potrzeba utrzymywania czystości i porządku, nawet w sytuacjach, gdy jest to nieuzasadnione, co może prowadzić do negatywnego wpływu na życie codzienne i relacje społeczne;
• kompulsywne sprawdzanie – potrzeba wielokrotnego sprawdzania np. zamknięcia drzwi czy wyłączenia urządzeń elektrycznych, nawet gdy jest to irracjonalne i zaburza codzienne funkcjonowanie.

Kompulsywne zachowania – przyczyny

Kompulsywne zachowania mogą mieć złożone przyczyny, które często wynikają z kombinacji czynników genetycznych, biologicznych, psychologicznych i środowiskowych.

1. Badania wskazują na to, że istnieje pewne dziedziczenie ryzyka zachowań kompulsywnych, co sugeruje, że niektóre osoby mogą być bardziej podatne na rozwinięcie tych zachowań ze względu na czynniki genetyczne.
2. Nieprawidłowości w układzie nerwowym, w szczególności w obszarach mózgu odpowiedzialnych za kontrolę impulsów, emocji i nagród, mogą przyczyniać się do występowania kompulsywnych zachowań
3. Osoby z różnymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak zaburzenia lękowe, depresja czy ADHD (zaburzenie deficytu uwagi z hiperaktywnością), mogą być bardziej podatne na rozwinięcie kompulsywnych zachowań.
4. Doświadczenia życiowe, takie jak traumy, stres czy przemoc, mogą prowadzić do wykształcenia kompulsywnych mechanizmów obronnych, jako sposobu radzenia sobie z trudnościami emocjonalnymi.
5. Osoby z niskim poczuciem własnej wartości czy trudnościami w radzeniu sobie z negatywnymi emocjami, mogą wykazywać większą skłonność do wykazywania kompulsywnych zachowań jako formy ucieczki przed nieprzyjemnymi stanami emocjonalnymi.

Zachowania kompulsywne a uzależnienie

Zarówno zachowania kompulsywne, jak i uzależnienie działają na obszary mózgu odpowiedzialne za nagrody i przyjemność. Oba zjawiska mogą prowadzić do uwalniania neurotransmiterów, takich jak dopamina, co wzmaga pozytywne uczucia związane z wykonywanymi czynnościami.

Co więcej, osoby dotknięte uzależnieniem często wykazują tendencję do wykonywania innych zachowań kompulsywnych. Na przykład, osoba uzależniona od alkoholu może mieć skłonność do nadmiernego jedzenia jako formy radzenia sobie ze stresem lub niepokojem. Zachowania kompulsywne i uzależnienie mogą wzajemnie się nasilać.