Zanik mózgu po alkoholu
Alkohol jest toksyną, która wpływa na wszystkie narządy ciała, a nawet niewielkie jej ilości mogą mieć szkodliwe skutki. Oprócz natychmiastowych objawów, takich jak zaburzenia koordynacji czy zmniejszenie świadomości, istnieje bardziej niepokojący, długotrwały efekt — alkoholowy zanik mózgu. To postępujący proces neurodegeneracji, jaki dotyka osoby nadużywające alkoholu.
Czego dowiesz się z artykułu:
- Jakie procesy zachodzą w mózgu pod wpływem alkoholu?,
- Czy alkohol niszczy mózg?,
- Jak rozpoznać objawy alkoholowego zaniku mózgu?,
- Jak zapobiec dalszej degradacji komórek mózgowych?;
Spis treści
Wpływ alkoholu na komórki mózgowe i neuroprzekaźniki
Alkohol, czyli etanol, jest substancją psychoaktywną, która swobodnie przenika barierę krew-mózg. To dlatego pierwsze euforyczne efekty picia alkoholu odczuwalne są niemal natychmiastowo. W mózgu alkohol oddziałuje przede wszystkim na neurony, czyli komórki nerwowe. Zaburza ich prawidłowe funkcjonowanie poprzez zmiany w strukturze i składzie błon komórkowych. Ponadto alkohol zmniejsza działanie chemiczne glutaminianu. W rezultacie neurony stają się mniej wrażliwe na bodźce, a to wpływa negatywnie na procesy myślowe i zachowanie. Leczenie alkoholizmu ma kluczowe znaczenie, by powstrzymać szkodliwy wpływ alkoholu na komórki mózgowe.
Czy alkohol niszczy mózg?
Alkohol może bezpośrednio lub pośrednio uszkadzać komórki nerwowe w mózgu poprzez stan zapalny, stres oksydacyjny i zaburzenia hormonalne. Negatywne skutki zażywania alkoholu dotyczą nie tylko osób nadużywających alkoholu, ale również pijących go często, choć w mniejszych ilościach. Kiedy komórki nerwowe umierają, mózg traci zdolność komunikowania się i przetwarzania informacji. Śmierć komórek nerwowych można zobaczyć w badaniu MRI jako mniejszy i pomarszczony wygląd mózgu. Szczególnie wrażliwe są komórki hipokampa, kory mózgowej i móżdżku.
W 2022 roku opublikowano wyniki badania analizującego związek między spożyciem alkoholu a objętością ludzkiego mózgu. Naukowcy odkryli, że wraz ze wzrostem ilości wypijanego alkoholu zmniejsza się średnia objętość tego organu wśród badanych osób. Co więcej, już umiarkowane spożycie na poziomie około jednego drinka dziennie wiąże się ze zmniejszeniem masy mózgu w porównaniu do osób niepijących. Udowodniono, że mózg osoby uzależnionej kurczy się nawet o 10-20% w porównaniu do mózgu osoby zdrowej. Zmiany te są nieodwracalne.
Alkoholowy zanik mózgu, zwany także alkoholową encefalopatią, to poważny problem zdrowotny. Nie dotyka wyłącznie osób uzależnionych od alkoholu, ale ma duży wpływ na całe społeczeństwo. Pobyt w ośrodku terapii uzależnień daje nadzieję na wyhamowanie chorobotwórczych zmian związanych z alkoholizmem.
Alkoholowy zanik mózgu — objawy
Uszkodzenia mózgu związane z alkoholem mają charakter postępujący i prowadzą ostatecznie do obumierania neuronów. Na początku obserwuje się subtelne zaburzenia funkcji poznawczych, takie jak:
● luki w pamięci,
● trudności w uczeniu się i przyswajaniu nowych informacji,
● kłopoty z uwagą i koncentracją,
● problemy w nazywaniu przedmiotów, płynności słownej czy rozumieniu żartów.
Ponadto występują neurologiczne objawy alkoholizmu związane z upośledzeniem mózgu, na przykład utrata węchu i smaku czy problemy ze wzrokiem. W miarę upływu czasu następują poważniejsze zaburzenia osobowości i utrata kontroli nad własnym zachowaniem. Te sygnały świadczą o tym, że w mózgu zachodzą niebezpieczne procesy obumierania komórek.
Alkoholowy zanik móżdżku — objawy
Toksyczne działanie alkoholu na mózg powoduje także stopniowy zanik móżdżku. Alkohol atakuje komórki móżdżku odpowiedzialne za koordynację ruchową, równowagę, postawę ciała i funkcje poznawcze. Najczęstsze objawy zaniku móżdżku to:
● problemy z utrzymaniem równowagi i koordynacji ruchowej,
● zaburzenia mowy,
● drżenie rąk,
● osłabienie ruchów oczu, podwójne widzenie,
● bezwładność mięśni,
● bóle i zawroty głowy,
● zaburzenia snu, koncentracji i pamięci.
Objawy te nasilają się w sposób ciągły i mogą znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie.
Alkoholowy zanik mózgu — diagnoza
Postawienie diagnozy alkoholowego zaniku mózgu jest trudne, a w czasie procesu wykorzystywane są różne metody, takie jak:
● wywiad z pacjentem i jego rodziną lub bliskimi;
● badanie fizykalne, aby ocenić funkcje ruchowe, równowagę, postawę ciała, mowę i odruchy pacjenta;
● testy laboratoryjne, aby sprawdzić poziom alkoholu we krwi, wskaźniki funkcji wątroby i trzustki, poziom witaminy B1 (tiaminy) i inne parametry biochemiczne;
● badania neuropsychologiczne;
● obrazowanie mózgu.
Właściwa diagnoza alkoholowego zaniku mózgu opiera się na różnych kryteriach diagnostycznych (np. kryteria DSM-5 czy Lishmana). Nie ma jednego uniwersalnego zestawu, który pasowałyby do każdego przypadku. Jednak im wcześniej nastąpi rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia, tym większa szansa na spowolnienie zmian.
Jak spowolnić proces neurodegeneracji?
Mimo że uszkodzenia mózgu wywołane przez alkohol mają charakter chroniczny i częściowo nieodwracalny, to zaprzestanie picia może spowolnić chorobę. Organizm potrzebuje czasu na regenerację — im dłuższy okres abstynencji, tym większa szansa na odbudowę chociaż części uszkodzonych połączeń nerwowych. Detoks alkoholowy pod okiem lekarzy pozwala wyjść z nałogu, minimalizując ryzyko umierania komórek mózgu osłabionych przez długotrwałe picie.
Jednak skuteczność leczenia zależy przede wszystkim od silnej motywacji i determinacji samego pacjenta. Aby zahamować alkoholowy zanik mózgu, najlepszym rozwiązaniem jest podjęcie terapii w specjalistycznej placówce. W celu uzyskania dokładnych informacji dotyczących kosztów leczenia alkoholowego zaniku mózgu warto zapoznać się z cennikiem ośrodka leczenia alkoholizmu. Tylko konsekwentne działania mogą zatrzymać proces nieodwracalnego obumierania neuronów mózgu.
O autorze
mgr Waldemar Wantoch-Rekowski
psycholog, specjalista psychoterapii uzależnień
Pomysłodawca i współwłaściciel Ośrodka „WANT”, od 20 lat pomagający osobom uzależnionym. Ukończył studia psychologiczne w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Sopocie oraz Studium Pomocy Psychologicznej i Studium Terapii Uzależnień w Warszawie. Odbył staż kliniczny oraz superwizje w WOTUW Stanomino i brał udział w wielu kursach i terapiach dla osób uzależnionych. W 2008 roku zaczął tworzyć Poradnię Leczenia Uzależnień w Szpitalu Specjalistycznym w Kościerzynie, a w 2013 roku, powołał do życia ośrodek terapii uzależnień „WANT”.