Zespół serotoninowy – czym jest i jak postępować?

Co to jest zespół serotoninowy?

Zespół albo wstrząs serotoninowy znany jest także jako zespół serotoninergiczny. Jest on stanem, kiedy poziom naturalnie występującego w ludzkim mózgu neuroprzekaźnika – serotoniny – zostaje znacznie podwyższony. Reagujące na nią receptory są pobudzane ponad normę, co skutkuje objawami obejmującymi różne układy organizmu. Do tego stanu dochodzi pod wpływem wielu substancji chemicznych, w tym tych zawartych w narkotykach i lekach z różnych grup (nie tylko psychotropowych).

Przyczyny wystąpienia zespołu serotoninowego

Zespół serotoninowy może również spotkać osoby korzystające z leków według zaleceń specjalistów, ale są to bardzo rzadkie przypadki. Znacznie częściej dotyka on osoby eksperymentujące preparatami medycznymi – lekomanami. Czym jest lekomania? To forma uzależnienia, którą trzeba leczyć podobnie jak narkomanię czy alkoholizm. Lista leków, które nieodpowiedzialnie wykorzystywane mogą wywołać zespół serotoninowy, jest szeroka. Są to m. In. :

• zawarte w antydepresantach sertralina, fluoksetyna i inne substancje z grupy SSRI;
• przeciwbólowe preparaty z fentanylem, tramadolem i niektórymi innymi opioidami;
• przeciwkaszlowe leki bez recepty z dekstrometorfanem;
• przeciwymiotne preparaty z metoklopramidem i ondansetronem.

Wstrząs serotoninowy mogą wywołać również nielegalne substancje – narkotyki. Amfetamina, kokaina, ekstazy czy LSD to tylko niektóre z nich, ponieważ w podziemiu pojawia się ogrom specyfików, których skład jest trudny do określenia bez analizy w laboratorium. Zawsze istnieje więc ryzyko, że w pochodzącym z czarnego rynku środku znajdą się niebezpieczne ilości którejś z licznych – legalnych lub nie – substancji wpływających na produkcję serotoniny w organizmie. Zespół serotoninogenny wywołany przez narkotyki jest trudniejszy do diagnozy i leczenia, bo zwykle dokładna ilość i rodzaj przyjętych przez pacjenta substancji są niemożliwe do ustalenia. 

Nadmiar serotoniny – objawy i diagnostyka

Jak wygląda zespół serotoninowy? Objawy, które mogą zaobserwować osoby postronne, obejmują skurcze lub sztywność mięśni i inne problemy z narządami ruchu u chorego (również drgawki), niepokój, pobudzenie, wymioty, a czasami również śpiączka i wysoka gorączka. Jeśli wiadomo o niedawnym przyjęciu przez niego leków lub narkotyków sytuacja może wydawać się jasna. Trzeba jednak pamiętać, że tylko lekarz może ustalić, że odpowiedzialny jest za nie nadmiar serotoniny. Objawy o podobnym profilu mogą pojawić się też przy innych chorobach. Najważniejsze jest to, by wezwać karetkę lub zawieźć chorego na oddział ratunkowy.