Zespół FAS i FAE – czym jest alkoholowy zespół płodowy. Przyczyny i objawy
Każda ilość alkoholu spożyta przez kobietę w ciąży jest zagrożeniem dla zdrowia płodu, dlatego jedynym bezpiecznym rozwiązaniem jest całkowita abstynencja ciężarnej. Alkohol ekspresowo przedostaje się do krwioobiegu kobiety, a następnie przez łożysko - do krwioobiegu rozwijającego się dziecka. Toksyczny etanol może powodować nieodwracalne zaburzenia w rozwoju fizycznym i umysłowym płodu.
Czego dowiesz się z artykułu:
- Co to jest zespół FAS?
- Jakie są objawy zespołu FAS?
- Czym jest płodowy efekt alkoholowy FAE?
Choroba FAS co to jest
FAS (ang. Fetal Alcohol Syndrome) to płodowy zespół alkoholowy. Choroba FAS może rozwinąć się w efekcie narażenia dziecka na toksyczne oddziaływanie alkoholu w życiu płodowym. Zespół FAS charakteryzuje się zaburzeniami w rozwoju fizycznym i umysłowym u dziecka.
Do charakterystycznych objawów zespołu FAS należą zmiany w wyglądzie twarzy, niski wzrost i wątła budowa ciała oraz zaburzenia neurologiczne z niepełnosprawnością / upośledzeniem umysłowym, obniżonym ilorazem inteligencji oraz zaburzeniami zachowania. Objawy FAS u dzieci mogą mieć różne nasilenie, a diagnozę płodowego zespołu alkoholowego stawia lekarz na podstawie przeprowadzonego wywiadu (stwierdzenie faktu spożywania alkoholu przez kobietę w ciąży) oraz stwierdzonych objawów.
Leczenie FAS co to znaczy?
Zaburzenia i uszkodzenia spowodowane przez toksyny w życiu płodowym są nieodwracalne. Leczenie płodowego zespołu alkoholowego polega na zapewnieniu dziecku maksymalnego wsparcia w rozwoju, usprawnianiu i stymulowaniu. Terapie projektowane są indywidualnie, z uwzględnieniem konkretnych dolegliwości i możliwości danego dziecka. Dzieci z zespołem FAS wymagają przede wszystkim wsparcia psychologicznego i psychiatrycznego, a także profesjonalnej opieki neurologicznej i fizjoterapeutycznej.
Jak wygląda dziecko z zespołem FAS?
Płodowy zespół alkoholowy najczęściej objawia się w sferze fizycznej (zmiany w wyglądzie twarzy i budowie ciała są charakterystyczne i widoczne gołym okiem), jak i neurologicznej (obniżenie ilorazu inteligencji i niepełnosprawność umysłowa).
Zespół FAS objawy fizyczne:
- dysmorfie twarzy (zmiany fizyczne w wyglądzie twarzy dziecka) - twarz szeroka i spłaszczona, oczy szeroko rozstawione z krótkimi szparami powiekowymi (małe oczy) i opadającymi powiekami, nos krótki z szeroką nasadą, małżowiny uszne zniekształcone i nisko osadzone, cienka górna warga i mała żuchwa,
- mała głowa (w stosunku do szyi i reszty ciała)
- niski wzrost i najczęściej wątła budowa ciała
- wady układu kostno-mięśniowego (w tym zaburzenia napięcia mięśniowego)
- wady i zaburzenia w funkcjonowaniu narządów (m.in. serca, wątroby i nerek).
Zespół FAS - zaburzenia neurologiczne i problemy psychiczne:
- niepełnosprawność / upośledzenie umysłowe - może mieć różne stopnie, od lekkiego do ciężkiego
- obniżony iloraz inteligencji
- opóźnienie rozwoju mowy
- ograniczenia w porozumiewaniu się werbalnym (niski zasób słów) i niewerbalnym (trudności w rozpoznawaniu i intepretowaniu komunikatów pozawerbalnych)
- zaburzenia koncentracji
- zaburzenia pamięci
- zaburzenia myślenia abstrakcyjnego i przyczynowo-skutkowego
- trudności w nauce
- niedojrzałość emocjonalna
- niedostosowanie społeczne (trudności w nawiązywaniu relacji, niskie zdolności adaptacyjne)
- nadpobudliwość i zachowania agresywne
- skłonność do nałogów.
Wszystkie wymienione wyżej objawy fizyczne oraz neurologiczne i psychiczne mogą występować u dzieci w różnym natężeniu. Większość objawów neurologicznych ujawnia się między 2. a 10. rokiem życia. U noworodków i niemowląt z zespołem FAS i FAE diagnozuje się zazwyczaj obniżone lub wzmożone napięcie mięśniowe, zaburzenia odruchu ssania, zaburzeniami snu oraz nadwrażliwością na światło i dźwięk.
Alkoholowy efekt płodowy FAE
Nawet niewielka dawka etanolu, spożyta jednorazowo lub kilka razy / okazjonalnie w trakcie trwania ciąży może prowadzić do FAE (ang. Fetal Alcohol Effects), czyli alkoholowego efektu płodowego.
Płodowy efekt alkoholowy to objawy FAS u dziecka, ale występujące w mniejszym nasileniu niż ma to miejsce w zespole FAS. Dzieci z FAE nie różnią się wyglądem, budową ciała czy wzrostem od swoich rówieśników. Ich rozwój umysłowy może przebiegać w niskiej granicy normy lub w nieznacznym stopniu odbiegać od normy. Charakterystyczne dla dzieci z alkoholowym efektem płodowym są przede wszystkim trudności w nauce oraz problemy z zachowaniem.
FAS, FAE i DDA
Uzależnienie od alkoholu nie dotyczy wyłącznie osoby uzależnionej, zwłaszcza jeśli ta jest dorosłym człowiekiem planującym założenie rodziny. Kobiety uzależnione od alkoholu, które celowo lub przypadkowo zachodzą w ciążę i kontynuują spożywanie alkoholu - narażają dziecko na zespół FAS lub efekt FAE.
Zarówno zdrowe dziecko, jak i dziecko z płodowym zespołem alkoholowym może być w przyszłości dodatkowo obciążone problemem DDD (tzw. syndrom DDD). Dorosłe dzieci alkoholików to ludzie pochodzący z rodzin, w których występowało uzależnienie od alkoholu. W dzieciństwie żyli w ciągłym napięciu, poczuciu wstydu i strachu. Aby przetrwać w trudnej rodzinie, która nie zapewniała im niezbędnego do prawidłowego rozwoju poczucia bezpieczeństwa - wykształcili szereg mechanizmów obronnych i przystosowawczych, które rzutują na ich dorosłe życia.
Jeżeli Ty lub ktoś z twoich bliskich borykasz się z uzależnieniem od alkoholu - prywatny ośrodek terapii uzależnień WANT może Ci pomóc. Sprawdź cennik prywatnego ośrodka leczenia uzależnień i skontaktuj się ze specjalistami. Odpowiednio zaprojektowana i przeprowadzona terapia alkoholowa pozwoli Ci odzyskać kontrolę nad swoim życiem.
O autorze
mgr Waldemar Wantoch-Rekowski
psycholog, specjalista psychoterapii uzależnień
Pomysłodawca i współwłaściciel Ośrodka „WANT”, od 20 lat pomagający osobom uzależnionym. Ukończył studia psychologiczne w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Sopocie oraz Studium Pomocy Psychologicznej i Studium Terapii Uzależnień w Warszawie. Odbył staż kliniczny oraz superwizje w WOTUW Stanomino i brał udział w wielu kursach i terapiach dla osób uzależnionych. W 2008 roku zaczął tworzyć Poradnię Leczenia Uzależnień w Szpitalu Specjalistycznym w Kościerzynie, a w 2013 roku, powołał do życia ośrodek terapii uzależnień „WANT”.