Rodzina narkomana – wpływ uzależnienia na rodzinę
Problem uzależnienia od narkotyków nie dotyczy wyłącznie osoby uzależnionej, ale w różnym stopniu wpływa na wszystkich członków jego rodziny. W zależności od etapu uzależnienia oraz stopnia zażyłości wzajemnych kontaktów - bliscy narkomana mogą borykać się z tzw. współuzależnieniem. To sytuacja, w której bliscy osoby uzależnionej od narkotyków podporządkują swoje życie nałogowi partnera/ki lub dziecka.
Czego dowiesz się z artykułu:
- Czym jest uzależnienie od narkotyków i jakie są jego etapy?
- Czym jest współuzależnienie?
- Jaki jest wpływ narkotyków na rodzinę narkomana?
- Jak leczyć uzależnienie i współuzależnienie?
Uzależnienie od narkotyków, definicja i etapy
Uzależnienie od narkotyków jest chorobą, w której osoba chora / uzależniona odczuwa silną potrzebę psychiczną i fizyczną zażywania substancji psychoaktywnych. Choroba ma charakter postępujący i rozwija się etapami.
Etapy uzależnienia od narkotyków:
- Inicjacja - pierwszy kontakt z substancją psychoaktywną, który może być efektem ciekawości i/lub próbą ucieczki od codziennych problemów.
- Eksperymentowanie - narkoman zaczyna testować różne narkotyki lub wielokrotnie zażywa wybrany ich rodzaj. Do eksperymentów najczęściej dochodzi podczas spotkań towarzyskich.
- Uzależnienie psychiczne - osoba uzależniona odczuwa silną potrzebę regularnego sięgania po narkotyki w celu poprawy samopoczucia. Na tym etapie pojawiają się wyraźne oznaki uzależnienia, które przejawiają się m.in. w zaniedbywaniu codziennych obowiązków, porzucaniu dotychczasowych zainteresowań, oddaleniu od rodziny itd.
- Uzależnienie fizyczne - osoba uzależniona odczuwa silną fizyczną potrzebę zażywania narkotyków, najczęściej w coraz większych dawkach. Brak dostępu do narkotyków skutkuje wystąpieniem zespołu abstynenckiego.
- Wyniszczenie organizmu - życie narkomana jest w całości podporządkowane zdobywaniu i zażywaniu substancji psychoaktywnych.
Specjaliści podkreślają, że zagrożona uzależnieniem od narkotyków jest każda osoba, która decyduje się na inicjację. Samodzielne zerwanie z rozwijającym się uzależnieniem jest możliwe u większości osób na etapie eksperymentowania. Zerwanie z nałogiem narkotykowym na 3 i 4 etapie uzależnienia jest możliwe przy odpowiednim wsparciu rodziny i specjalistów.
Leczenie podejmowane na ostatnim etapie uzależnienia jest bardzo trudne, a efekt trudny do przewidzenia. Na początku terapii musi zostać przeprowadzony detoks narkotykowy, który oczyszcza z toksyn i wzmacnia wyniszczony organizm narkomana.
Współuzależnienie od narkotyków - definicja i etapy
Współuzależnienie definiujemy jako rodzaj przystosowania się do uzależnienia u bliskiej nam osoby. Z problemem borykają się przede wszystkim partnerzy/ki osób uzależnionych (mąż, żona), a w przypadku młodego narkomana - jego rodzice. Współuzależnienie rozwija się linearnie, równolegle do rozwijającego się uzależnienia u uzależnionego członka rodziny.
Etapy współuzależnienia:
- Zaprzeczanie problemowi - bliscy narkomana tłumaczą pojawiające się trudności rozmaitymi okolicznościami, a mechanizm zaprzeczania służy przede wszystkim utrzymaniu równowagi w systemie rodzinnym.
- Nasilanie się problemów - relacje rodzinne ulegają stopniowemu pogorszeniu. Narasta wzajemna wrogość, złość, wstyd i poczucie bezradności. Efekty zażywania narkotyków przez bliską osobę są w coraz większym stopniu odczuwane przez najbliższych i wiążą się m.in. z nieobecnościami w domu, wykradaniem pieniędzy, sprzedawaniem cennych przedmiotów w celu zdobycia pieniędzy na narkotyki, kompromitującymi zachowaniami narkomana dostrzeganymi przez otoczenie rodziny.
- Izolacja i całkowite podporządkowanie życia rodzinnego uzależnieniu - najbliżsi osoby uzależnionej organizują swoje działania wokół trudności, które na co dzień pojawiają się w efekcie uzależnienia jednego z członków rodziny. Następuje stopniowe wycofywanie się z kontaktów społecznych, by jeszcze skuteczniej ukrywać problem przed otoczeniem. Równocześnie wewnątrz rodziny narasta chaos i bezradność, może dochodzić do aktów przemocy fizycznej i psychicznej, wzrasta wzajemna wrogość i nieufność.
W okresach abstynencji narkotykowej osoby uzależnionej u najbliższych jej osób pojawia się nadzieja na poprawę sytuacji rodziny. Najczęściej jest ona złudna i zaburza obiektywny osąd sytuacji.
Wpływ narkotyków na rodzinę osoby uzależnionej
Choroba narkotykowa może wpływać na wszystkich członków rodziny osoby uzależnionej. Partnerzy dorosłych narkomanów doświadczają permanentnego napięcia, są przeciążeni emocjonalnie i przygnębieni, negują własne potrzeby i czują się odpowiedzialni za kondycję psychiczną wszystkich członków rodziny. Rodzice narkomanów małoletnich borykają się z poczuciem winy i odpowiedzialności za dramatyczną sytuację ich dziecka.
Bliscy narkomanów, dbając równocześnie o pozytywny obraz rodziny na zewnątrz - odcinają się od ewentualnej pomocy specjalistów. Terapia narkomanii może zostać wdrożona dopiero w momencie, gdy problem zostanie uznany i zdefiniowany.
Narkomania rodzica odbija się również na dzieciach, które czują cię bezradne w starciu z chorobą matki lub ojca. Dzieci pozbawione właściwej opieki czują się zaniedbane, odrzucone i niekochane. Mogą przyjmować na siebie rozmaite role (bohater, maskotka, kozioł ofiarny, dziecko we mgle) i wypracowywać różne mechanizmy obronne, które pozwalają im przetrwać w rodzinie obciążonej problemem uzależnienia.
Leczenie narkomanii - terapia dla osoby uzależnionej i współuzależnionej
Narkomania jest jedną z najgroźniejszych i szybko wyniszczających chorób. Leczenia wymaga nie tylko narkoman, ale również rodzina narkomana. Rzetelną pomoc i kompleksowe wsparcie może zaoferować osobom uzależnionym i współuzależnionym prywatny OśrodekTerapii Uzależnień Want. Jeśli Ty lub bliska Ci osoba boryka się z uzależnieniem lub współuzależnieniem od narkotyków - nie wahaj się zapytać o dostępne formy pomocy!
Sprawdź ofertę i cennik prywatnego ośrodka leczenia uzależnień.
Podsumowanie
Uzależnienie i współuzależnienie od narkotyków to sytuacja, w której cierpi cała rodzina. Osoba uzależniona od substancji psychoaktywnych najczęściej nie jest w stanie sama zerwać z uzależnieniem, a jej postępująca choroba sprawia, że życie rodzinne zaczyna kręcić się wokół narkomana i problemów związanych z nałogiem. Detoks narkotykowy oraz terapia uzależnienia i współuzależnienia w Ośrodku Terapii Uzależnień mogą być początkiem drogi do odzyskania kontroli nad życiem rodzinnym!
O autorze

mgr Waldemar Wantoch-Rekowski
psycholog, specjalista psychoterapii uzależnień
Pomysłodawca i współwłaściciel Ośrodka „WANT”, od 20 lat pomagający osobom uzależnionym. Ukończył studia psychologiczne w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Sopocie oraz Studium Pomocy Psychologicznej i Studium Terapii Uzależnień w Warszawie. Odbył staż kliniczny oraz superwizje w WOTUW Stanomino i brał udział w wielu kursach i terapiach dla osób uzależnionych. W 2008 roku zaczął tworzyć Poradnię Leczenia Uzależnień w Szpitalu Specjalistycznym w Kościerzynie, a w 2013 roku, powołał do życia ośrodek terapii uzależnień „WANT”.