Przymusowe leczenie narkomana – czy jest możliwe?
Sięganie po nielegalne substancje psychoaktywne zawsze wiąże się z ryzykiem. Nie chodzi tylko o potencjalne problemy z prawem, ale o groźną chorobę, jaką jest uzależnienie. Często konieczne jest przymusowe leczenie odwykowe narkomana. Ten zwykle nie jest świadomy swojego problemu, a nawet gdy go rozumie, może nie zgodzić się na detoks. Nałóg ma silny wpływ na jego psychikę i właśnie to sprawia, że jest tak groźny. Jak skierować narkomana na przymusowe leczenie?
Czego dowiesz się z artykułu:
- Czy leczenie narkomana jest przymusowe?
- Czy możliwe jest przymusowe leczenie dorosłego narkomana?
- Jak wysłać na przymusowe leczenie nieletniego narkomana?
- Wniosek o przymusowe leczenie odwykowe narkomana
- Jak skierować narkomana na przymusowe leczenie?
Spis treści
Przymusowe leczenie narkomana, a polskie prawo
Za ustawą z dnia 29 lipca 2005 r.o przeciwdziałaniu narkomanii, leczenie uzależnienia od narkotyków jest dobrowolne. Czy to oznacza, że jako członek rodziny lub osoba bliska masz związane ręce i terapia narkomanii jest niemożliwa? Na szczęście nie bo istnieją sytuacje, w których powyższy zapis nie obowiązuje. Po pierwsze, zgodnie z art. 30 tej ustawy, nie dotyczy on osób, które nie ukończyły 18 lat. Na przymusowe leczenie nieletniego narkomana może skierować sąd rodzinny. Po drugie zgodnie z art. 71 (ust. 1 i 2), organ wymiaru sprawiedliwości ma możliwość wysłania dorosłego uzależnionego narkomana na leczenie, jeśli popełnił przestępstwo związane z nielegalnymi substancjami. Zwykle jest warunek wydania wyroku w zawieszeniu. Do takiej sytuacji dochodzi stosunkowo często. Trzeba pamiętać, że posiadanie narkotyków jest w Polsce nielegalne, dlatego nierzadko dochodzi do zatrzymania osoby uzależnionej przez policję, co kończy się właśnie sprawą w sądzie.
Przymusowe leczenie nieletniego narkomana - wniosek o przymusowe leczenie odwykowe narkomana
Osoby bliskie mogą złożyć wniosek o przymusowe leczenie narkomana do sadu rodzinnego, o ile ten nie ukończył 18 lat. Jest to stosunkowo prosty dokument, który najczęściej nie wymaga pomocy prawnika. Należy sformułować go w formie prośby i uzasadnić za pomocą opinii biegłych, czyli:
- pedagogów dziecka,
- jego lekarza,
- kuratora rodzinnego.
W razie trudności z ich pozyskaniem można złożyć kolejne wnioski do sądu, aby ten zwrócił się do np. szkoły dziecka o taki dokument. Postępowanie może trwać dość długo. W jego trakcie sąd zleca kuratorowi wywiad na miejscu zamieszkania dziecka, a zespołowi sądowych specjalistów i lekarzowi wystawienie opinii. Na koniec organ wymiaru sprawiedliwości wydaje orzeczenie. Jeśli przychyla się ono do wniosku, jego zadaniem jest również znalezienie odpowiedniej dla chorego odpowiedniej placówki na detoks narkotykowy. W zasadzie umieszcza się go w ośrodku zamkniętym jak najbliższym dotychczasowego miejsca zamieszkania.
Ubezwłasnowolnienie w celu przymusowego leczenia pełnoletniego narkomana
Co, jeśli osoba uzależniona ani nie jest niepełnoletnia, ani nie została złapana na przestępstwie związanym z substancjami psychoaktywnymi? Wciąż istnieją sposoby, by wysłać ją na przymusowe leczenie od narkotyków. Można spróbować ją ubezwłasnowolnić – takie działanie ponownie skończy się koniecznością udania się do sądu. Należy je przed nim uzasadnić, co wiąże się z wystawieniem opinii przez biegłych, czyli w tym przypadku lekarza, psychologa lub neurologa. Ubezwłasnowolnienie może nastąpić z powodu narkomanii lub pijaństwa, ponieważ uznaję się, że jeśli uzależnienie jest zaawansowane, chory nie jest w stanie racjonalnie kierować swoim postępowaniem. Po przychylnej decyzji sądu ośrodek leczenia uzależnień może przyjąć narkomana bez jego zgody.
Przymusowe leczenie pełnoletniego narkomana jako chorego psychicznie
Wszystkie powyższe sposoby na to, jak oddać na przymusowe leczenie narkomana wiążą się niestety z interwencją organów wymiaru sprawiedliwości. Te w Polsce niestety pracują powoli, a często konieczne jest natychmiastowe działanie. Na szczęście jest jeszcze jeden szeroko stosowany zapis, który pozwoli uniknąć angażowania sądu. Bazuje on na tym, że uzależnienie można uznać za chorobę umysłową, a przynajmniej często prowadzi do zaburzeń tego rodzaju. Za ustawą z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego możliwe jest przymusowe leczenie narkomana pod warunkiem, że jego zachowanie jest niebezpieczne. Konkretnie, chodzi tu o sytuację, gdy:
- jest zagrożeniem dla zdrowia i życia własnego lub innych osób,
- gwałtownie niszczy lub uszkadza przedmioty w otoczeniu,
- jest zagrożeniem dla bezpieczeństwa publicznego,
- zakłóca działanie szpitala lub domu opieki społecznej.
Zamknięcie narkomana wiąże się wtedy z zastosowaniem przymusu bezpośredniego. Decyzję o tym podejmuje lekarz, nadzoruję on też jego wykonanie.
Przymusowe leczenie narkomana – podsumowanie
Skierowanie bliskiej osoby na przymusowe leczenie jest bardzo trudną decyzją, a sprawy nie ułatwiają konieczne procedury. Podstawy prawne do tego działania mogą być różne, co z jednej strony umożliwia jego wykonanie w różnych przypadkach, ale z drugiej strony komplikuje sytuację. W razie wątpliwości, która z nich będzie zasadna w konkretnym przypadku, warto skonsultować się prawnikiem. Sąd może skierować chorego do konkretnego miejsca, ale zazwyczaj wybierają je osoby najbliższe. Skuteczny ośrodek może znacząco obciążyć budżet, dlatego warto się zorientować, jaka jest cena leczenia uzależnienia od narkotyków. Rzeczą bezcenną jest zaś z pewnością normalne życie, wolne od nałogu.
Czytaj dalej:
Jak wygląda detoks narkotykowy?
O autorze
mgr Waldemar Wantoch-Rekowski
psycholog, specjalista psychoterapii uzależnień
Pomysłodawca i współwłaściciel Ośrodka „WANT”, od 20 lat pomagający osobom uzależnionym. Ukończył studia psychologiczne w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Sopocie oraz Studium Pomocy Psychologicznej i Studium Terapii Uzależnień w Warszawie. Odbył staż kliniczny oraz superwizje w WOTUW Stanomino i brał udział w wielu kursach i terapiach dla osób uzależnionych. W 2008 roku zaczął tworzyć Poradnię Leczenia Uzależnień w Szpitalu Specjalistycznym w Kościerzynie, a w 2013 roku, powołał do życia ośrodek terapii uzależnień „WANT”.