Przyczyny uzależnienia od leków
Lekomania, czyli uzależnienie od leków, to poważna choroba, która może wynikać z wielu przyczyn. Nie należy jej lekceważyć, ponieważ jest nałogiem równie groźnym, jak narkomania czy alkoholizm. Osoby sięgające po psychoaktywne substancje – nieważne czy przepisane przez lekarza, czy nie – zazwyczaj szukają w nich ukojenia od bólu – psychicznego lub fizycznego. Niestety im bardziej środek jest pomocny, tym łatwiej się od niego uzależnić.
Czego dowiesz się z artykułu:
- Jakie są przyczyny uzależnienia od leków?,
- Jakie są powody uzależnień od leków?,
- Jak rozwija się uzależnienie od leków?;
Czym jest lekomania?
Lekomania to nałóg, w który polega na używaniu leków niezgodnie z ich przeznaczeniem terapeutycznym. Uzależniony przyjmuje je częściej i większych dawkach niż zalecił lekarz. Chory popada w silną zależność od nich, z czasem dochodząc do stanu, w którym nie mając do nich dostępu, nie jest w stanie funkcjonować. W skrajnych przypadkach odstawienie leków może doprowadzić nawet do śmierci.
Uzależnić można się od różnych farmaceutyków. Nawet te wydawane bez recepty mogą być groźne. Są to np. leki zawierające kodeinę, która metabolizuje się w organizmie do znanej z silnego przeciwbólowego, ale też narkotycznego działania morfiny.
Przyczyny lekomani
Lekomanami zostają osoby o różnym statusie społecznym i materialnym. Większość z nich uzależnia się, ponieważ farmaceutyki pomagają im w zmaganiach z problemami zdrowotnymi. Najczęściej są to choroby psychiczne takie jak depresja czy zaburzenia lękowe lub dolegliwości somatyczne, w których na pierwszym planie pojawia się silny ból. Chory, który cierpi, może nie być usatysfakcjonowany z działania przepisanej przez lekarza dawki. Stąd prosta droga do zwiększenia jej bez konsultacji ze specjalistą, by osiągnąć oczekiwaną ulgę. Niestety właśnie takie działanie może prowadzić do utraty kontroli nad przyjmowaniem farmaceutyków.
Wskazuje się też na wiele innych powodów uzależnień. Młodzi, ciekawi świata ludzie mogą sięgać po leki dla przeżycia nowego doświadczenia. Ci z nich, którym podoba się to, jak wpływają na ich organizm, mogą wielokrotnie powtarzać eksperymenty z farmaceutykami. Z biegiem czasu może się stać, że nie będą umieli bez nich żyć. Problemem jest też wszechobecność leków w reklamach, które wskazują je jako rozwiązanie na niemal wszystkie zmartwienia, jakie mogą przytrafić się człowiekowi. Niestety sięgnięcie po pigułki może okazać się przysłowiowym gaszeniem ognia benzyną.
Jak uniknąć uzależnienia?
Powody uzależnień są różne, ale jeśli stwierdzasz u siebie silną chęć przyjęcia leków, jest to sygnał, że możesz wkraczać na ścieżkę uzależnienia. Aby go uniknąć, trzeba przede wszystkim konsekwencje przestrzegać zaleceń lekarza. Podczas wizyty kontrolnej u niego, pamiętaj by:
- powiedzieć specjaliście o wszystkich przyjmowanych lekach – także tych bez recepty;
- poinformuj go o wszystkich skutkach ubocznych, jakie odczuwasz po przyjęciu farmaceutyków;
- jeśli czujesz chęć zwiększenia dawki, porozmawiaj o tym uczciwie z lekarzem, który zdecyduje o modyfikacji leczenia.
Nigdy nie próbuj modyfikować terapii na własną rękę. Pamiętaj, że „dawka czyni truciznę”. Samodzielne zwiększanie ilości przyjmowanego preparatu może wywołać poważne problemy zdrowotne, a nawet śmierć.
Jakie są objawy lekomanii?
Nie zawsze łatwo zauważyć, kiedy zwykła terapia farmaceutykami zmienia się w groźne uzależnienie. Istnieje jednak kilka objawów lekomanii, które pomagają się zorientować czy osoba przyjmująca leki jest od nich uzależniona:
- silna chęć przyjęcia kolejnej dawki leków (to tzw. uzależnienie psychiczne);
- coraz większe przyjmowane ilości preparatu konieczne do uzyskania oczekiwanego efektu, z powodu rosnącej tolerancji organizmy na farmaceutyk;
- wahania nastroju – uzależniony, który nie otrzyma kolejnej dawki leku, może być rozdrażniony i mieć obniżony nastrój, co zmienia się po sięgnięciu po preparat;
- częste wizyty w aptekach w celu zdobycia leku, a jeśli jest on na receptę poszukiwanie kolejnych lekarzy, którzy mogą ją wystawić.
Skutki lekomanii
Lekomania jest szczególnie niebezpieczna, jeśli uzależniony przyjmuje substancje w długim „ciągu”. W przypadku niektórych z nich, po odstawieniu mogą się pojawić silne objawy abstynencyjne, które przypominają nieco grypę, ale są znacznie bardziej intensywne. Wiążą się też z silnym obniżeniem nastroju. W skrajnych przypadkach mogą one doprowadzić do śmierci. Aby uniknąć najgorszego, uzależnianemu może potrzebny być detoks w specjalistycznym szpitalu.
Jeśli nadużywanie leków trwało przez długi czas, chory naraża się też na konsekwencje w postaci chorób narządów wewnętrznych. Preparaty mogą uszkadzać żołądek, a co gorsza te, które są metabolizowane przez wątrobę, mogą ją uszkodzić. Narażone na uszkodzenie mogą być też nerki i jelita.
Podsumowanie
Przyczyny lekomani nie zawsze są dla lekarzy od razu widoczne. Choć zazwyczaj choremu zależy po prostu na ukojeniu bólu, powodem uzależnienia może być też zwyczajne przyzwyczajanie. Jeśli podejrzewasz u siebie lub bliskiej osoby lekomanię, jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem. Tylko on może zdecydować o dalszych krokach, które pomogą pacjentowi. Jeśli uzależnienie nie jest rozwinięte, może wystarczyć ograniczeniu mu dostępu do leków. W przypadku silnej lekomanii, niezbędny może okazać się detoks lekowy i pomoc w walce z nałogiem w ośrodku terapii uzależnień.
O autorze
mgr Waldemar Wantoch-Rekowski
psycholog, specjalista psychoterapii uzależnień
Pomysłodawca i współwłaściciel Ośrodka „WANT”, od 20 lat pomagający osobom uzależnionym. Ukończył studia psychologiczne w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Sopocie oraz Studium Pomocy Psychologicznej i Studium Terapii Uzależnień w Warszawie. Odbył staż kliniczny oraz superwizje w WOTUW Stanomino i brał udział w wielu kursach i terapiach dla osób uzależnionych. W 2008 roku zaczął tworzyć Poradnię Leczenia Uzależnień w Szpitalu Specjalistycznym w Kościerzynie, a w 2013 roku, powołał do życia ośrodek terapii uzależnień „WANT”.