Grupy wsparcia w leczeniu uzależnień – czy warto?
Grupy wsparcia to jedna z form pomocy psychologicznej. Biorą w nich udział osoby borykające się z podobnymi problemami, dzięki czemu mogą one dzielić się swoimi doświadczeniami i pożytecznymi informacjami, udzielać sobie wzajemnie wsparcia emocjonalnego oraz motywować się do pracy terapeutycznej i dalszego rozwoju.
Z uwagi na swoją specyfikę, grupy wsparci dzielimy na:
- grupy formalne (organizowane przez specjalistyczne instytucje i prowadzone przez jedną lub dwie profesjonalnie przygotowane osoby),
- grupy nieformalne (o charakterze samopomocowym - nie prowadzi ich terapeuta, a lider; kryteria grupy nieformalnej spełniają grypy AA, czyli Anonimowych Alkoholików https://www.aa.org.pl./),
- grupy zamknięte (nowi członkowie nie mogą dołączać do spotkań po ich rozpoczęciu),
- grupy otwarte (nowi członkowie mogą dołączyć w każdej chwili).
Niektóre samopomocowe grupy wsparcia działają również jako grupy internetowe, istnieje więc możliwość uczestniczenia w nich on-line.
Co daje grupa wsparcia osobie uzależnionej
Jak podkreślają specjaliści psychoterapii uzależnień, grupa wsparcia daje nam jedną bardzo ważną informację zwrotną: nie ty jeden masz taki problem. Kiedy zanika poczucie wyjątkowości własnej sytuacji i człowiek uświadamia sobie, że jego walka z uzależnieniem to nie jest walka typu ja i reszta świata, łatwiej wejść w kontakt z innymi członkami grupy czy otworzyć się na forum i/lub w obecności terapeuty.
Siła tkwiąca w grupie wsparcia zasadza się także na zasadzie wzajemności: podejmowanie zobowiązań wobec innych sprawia, że jesteśmy bardziej skłonni ich dotrzymać. W przypadku osoby uzależnionej umawiania się z sobą samym najczęściej nie przynosi efektu. Kiedy umawiamy się na coś z drugą osobą, nie chcemy jej zawieść - zwłaszcza jeśli jesteśmy już na bardziej zaawansowanym etapie terapii.
Bywa, że na poszczególnych etapach trzeźwienia jesteśmy bardziej skłonne przyjąć informację zwrotną od członka grupy wsparcia niż od terapeuty nawet jeśli powiedzieliby to samo. Dlatego właśnie np. w ośrodkach leczenia uzależnień często obok wykwalifikowanych terapeutów pracują także osoby, które w ramach grup wsparcia dzielą się swoim doświadczeniem. W naszym ośrodku jest to Rafał - trzeźwy alkoholik - który w każdy weekend jest do dyspozycji pacjentów. Osobiste doświadczenie człowieka, który przeszedł z sukcesem drogę, na którą właśnie wchodzimy jest nie do przecenienia.
Udział w grupie wsparcie to także doskonały trening umiejętności społecznych, które w przypadku osób uzależnionych są zaburzone. Należy pamiętać, że w uwolnieniu się od nałogu, a potem w utrzymaniu trzeźwości niezbędne jest wsparcie środowiska społecznego, do którego każdy uzależniony wraca po odbyciu terapii. Umiejętność utrzymywania relacji z najbliższymi, ale i z osobami obcymi oraz umiejętność proszenia o pomoc zwiększają szanse na utrzymanie trzeźwości, a także podnoszą jakość życia osoby uzależnionej.
Grupa wsparcia dla osób współuzależnionych
W przypadku leczenia uzależnień, grupa wsparcia potrzebna jest zarówno osobom borykającym się z nałogiem, jak ich ich najbliższym - osobom współuzależnionym. To możliwość uzyskanie realnego wsparcia informacyjnego dotyczącego postępowania w stosunku do osoby uzależnionej oraz wsparcia emocjonalnego - często właśnie "na grupie" osoby najbliższe kogoś, kto boryka się z nałogiem są w stanie podzielić się swoją, utrzymywaną latami, tajemnicą.
Syndrom współuzależnienia najłatwiej można zauważyć w przypadku żon alkoholików, ale dotyczy każdej osoby, która pozostaje w bliskiej relacji z osobą uzależnioną od substancji psychoaktywnych innych niż alkohol (np. narkotyki, dopalacze, leki), hazardu i wszystkich pozostałych uzależnień.
W przypadku rodzinnych problemów z alkoholem można skorzystać z pomocy takich grup jak np.:
- Al-Anon dla osób, w których otoczeniu ktoś bliski jest uzależniony od alkoholu.
- Alateen dla dzieci, nastolatków i młodzieży do lat 18., których rodzice, jedno z nich lub inna bliska osoba jest uzależniona od alkoholu.
Grupy wsparcia dla trzeźwych alkoholików oraz mitingi
Po ukończeniu terapii i wypisaniu się z grupy wsparcia dla alkoholików jest możliwość przyjeżdżania na mitingi, co stanowi często duże źródło wsparcia i rozwoju.
Grupy wsparcia dla alkoholików są także ważne dla osób żyjących w abstynencji. Dzięki stałemu kontaktowi z osobami uzależnionymi, mają większą kontrolę nad sobą i własnymi słabościami. Mitingi mają formułę otwartą, co oznacza, że mogą w nich uczestniczyć również osoby nieuzależnione, np. członkowie rodziny (mogą wtedy lepiej zrozumieć przeżycia i świat uzależnionego).
Podsumowanie
Aktywne uczestnictwo w grupie wsparcia pomaga osobie uzależnionej w pracy nad sobą, w osobistym rozwoju, w radzeniu sobie z codziennymi trudnościami, a osobie współuzależnionej w lepszym zrozumieniu przeżyć osoby borykającej się z nałogiem. W przypadku trzeźwych alkoholików kontakt z osobami, które radzą sobie z trudnymi sytuacjami bez łamania abstynencji, daje nadzieję, że i oni są w stanie abstynencji dotrzymać. Ważne jest, by członkowie grup wsparcia nie oceniali i nie krytykowali własnych postaw i zachowań, ale konstruktywnie radzili sobie nawzajem.
O autorze
mgr Waldemar Wantoch-Rekowski
psycholog, specjalista psychoterapii uzależnień
Pomysłodawca i współwłaściciel Ośrodka „WANT”, od 20 lat pomagający osobom uzależnionym. Ukończył studia psychologiczne w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Sopocie oraz Studium Pomocy Psychologicznej i Studium Terapii Uzależnień w Warszawie. Odbył staż kliniczny oraz superwizje w WOTUW Stanomino i brał udział w wielu kursach i terapiach dla osób uzależnionych. W 2008 roku zaczął tworzyć Poradnię Leczenia Uzależnień w Szpitalu Specjalistycznym w Kościerzynie, a w 2013 roku, powołał do życia ośrodek terapii uzależnień „WANT”.