Fazy uzależnienia od narkotyków – poznaj etapy uzależnienia od narkotyków
Spis treści
Cztery fazy uzależnienia od narkotyków
Uzależnienie od narkotyków nie pojawia się z dnia na dzień – to proces, który rozwija się etapami, często niepostrzeżenie. Na początku może wydawać się nieszkodliwe, ograniczone do eksperymentowania, jednak z czasem przejmuje kontrolę nad życiem osoby uzależnionej. Poznanie poszczególnych faz uzależnienia pozwala lepiej zrozumieć mechanizmy nałogu i szybciej zauważyć sygnały ostrzegawcze, które mogą pomóc w podjęciu interwencji we właściwym momencie. Jakie etapy prowadzą do pełnoobjawowej narkomanii?
Inicjacja - pierwsza faza uzależnienia od narkotyków
Pierwszy kontakt z narkotykami najczęściej ma miejsce wśród młodych ludzi, którzy kierują się ciekawością, chęcią eksperymentowania lub presją rówieśniczą. Niektórzy szukają w substancjach psychoaktywnych ucieczki od problemów, próbując złagodzić stres, lęk czy napięcie emocjonalne. Pierwsze informacje o narkotykach zdobywają zazwyczaj od znajomych, w internecie lub mediach, a jeśli trafiają na podatny grunt, może to prowadzić do pierwszej próby sięgnięcia po środek odurzający. Tak zaczyna się inicjacja – pierwsza faza uzależnienia od narkotyków.
Każda osoba, która spróbowała substancji psychoaktywnej, znajduje się w początkowej fazie uzależnienia. Jednak nie oznacza to, że każda z nich rozwinie nałóg – części wystarcza jednorazowe doświadczenie, by zaspokoić ciekawość i nie sięgać po narkotyki ponownie. Niestety, dla innych eksperymentowanie staje się początkiem drogi do uzależnienia, a kolejne fazy mogą pojawić się szybciej, niż się spodziewają.
Eksperymentowanie - drugi faza uzależnienia od narkotyków
W drugiej fazie uzależnienia eksperymentowanie z narkotykami staje się częstsze i bardziej świadome. Osoba, która miała już pierwsze doświadczenie z substancją psychoaktywną, sięga po nią ponownie – albo po ten sam środek, albo testuje inne używki w poszukiwaniu nowych doznań. Choć na tym etapie nie występuje jeszcze uzależnienie fizyczne, to ciekawość i chęć intensywniejszych przeżyć skłaniają do dalszych eksperymentów.
W tym okresie zaczynają pojawiać się pierwsze oznaki problemu, które mogą być widoczne zarówno w zachowaniu, jak i w wyglądzie osoby eksperymentującej z narkotykami. Unikanie rozmów, kłamstwa i tajemniczość to częste sygnały ostrzegawcze – użytkownik narkotyków unika ujawniania, z kim się spotyka lub gdzie spędza czas.
Mogą również pojawić się pierwsze fizyczne objawy zażywania substancji psychoaktywnych, takie jak:
- zaczerwienione oczy,
- rozszerzone lub zwężone źrenice,
- przewlekły katar (często wskazujący na zażywanie substancji wziewnych, np. amfetaminy czy kokainy),
- nietypowy zapach ubrań lub włosów,
- nagłe zmiany nastroju – nadpobudliwość lub ospałość.
Jeśli zauważysz takie zmiany u bliskiej osoby, nie bagatelizuj sytuacji. To moment, w którym warto poważnie porozmawiać i spróbować dowiedzieć się, co się dzieje. Druga faza uzależnienia nie oznacza jeszcze narkomanii, ale kolejne etapy rozwijają się bardzo szybko – a im wcześniej zostanie podjęta interwencja, tym większa szansa na uniknięcie poważnych konsekwencji.
Uzależnienie psychiczne - trzecia faza uzależnienia od narkotyków
Trzecia faza uzależnienia od narkotyków to moment, w którym nałóg zaczyna przejmować kontrolę nad życiem osoby uzależnionej. Narkotyki nie są już tylko okazjonalnym sposobem na poprawę nastroju – stają się kluczowym elementem codzienności. Osoba uzależniona czerpie z nich przyjemność i traktuje je jako sposób radzenia sobie z trudnościami, co sprawia, że sięga po nie coraz częściej i w coraz większych ilościach.
Na tym etapie widoczne stają się poważne zmiany w zachowaniu:
- Osoba uzależniona często opuszcza dom bez wyjaśnienia, gdzie się udaje, albo wręcz przeciwnie – zamyka się w pokoju lub łazience, unikając kontaktu z bliskimi.
- Zaniedbuje codzienne obowiązki, takie jak higiena osobista, nauka, praca czy relacje rodzinne.
- Odcina się od dawnych znajomych, a zamiast tego nawiązuje kontakty z osobami, które również sięgają po narkotyki – często w środowisku, gdzie łatwo zdobyć kolejne dawki.
- Porzuca dotychczasowe hobby i pasje, tracąc zainteresowanie aktywnościami, które wcześniej sprawiały mu przyjemność.
Gdy dostęp do narkotyków staje się ograniczony, np. z powodu problemów finansowych, pojawiają się gwałtowne zmiany nastroju, agresja oraz impulsywne zachowania. Wielu uzależnionych na tym etapie podejmuje dorywcze prace, a niektórzy decydują się na kradzież lub inne nielegalne działania, by zdobyć pieniądze na narkotyki.
To już zaawansowana faza rozwoju uzależnienia od narkotyków, w której nałóg zaczyna dominować nad wszystkimi innymi aspektami życia. Jeśli osoba uzależniona nie otrzyma odpowiedniej pomocy, bardzo szybko może przejść do czwartej, najniebezpieczniejszej fazy – całkowitego wyniszczenia organizmu i psychiki.
Wyjście z uzależnienia od narkotyków na tym etapie wymaga najczęściej już pomocy z zewnątrz, poprzedzonej detoksykacją.
Uzależnienie fizyczne - czwarta faza uzależnienia od narkotyków
Na tym etapie rozwoju uzależnienia od narkotyków, narkoman jest już uzależniony fizycznie. Oznacza to, że jeśli nie weźmie kolejnej dawki substancji psychoaktywnej, pojawi się u niego zespół abstynencyjny. Demonstruje się on podobnie jak silna grypa, ale każda zażywana substancja może powodować nieco inne objawy.
Mogą to być m.in.:
- silne pogorszenie nastroju,
- bezsenność,
- biegunka,
- silny katar,
- niepokój,
- nadmierna potliwość,
- uczucie naprzemiennego chłodu i gorąca.
Takie objawy po odstawieniu narkotyku mogą trwać od kilku do kilkunastu dni po zaprzestaniu brania narkotyków. Często osoba uzależniona sięga po kolejną dawkę już tylko po to, aby ich uniknąć. Uzależnienie fizyczne od narkotyków sprawia sprawia, że osoba uzależniona jest gotowa do podejmowania wszelkich działań (również tych niezgodnych z prawem), które pozwalają im zdobywać kolejne dawki substancji psychoaktywnych.
Wyniszczenie organizmu - piąty etap uzależnienia od narkotyków
W 5 fazie uzależnienia od narkotyków narkoman podporządkowuje już całe swoje życie pod zdobywanie substancji aktywnej. Silne uzależnienie fizyczne sprawia, że wyjście z nałogu bez pomocy lekarzy i detoksu narkotykowego jest już niemożliwe. Widoczne jest wyraźne pogorszenie się kondycji osoby uzależnionej. Może ona kasłać, całkowicie nie dbać o higienę, mieć myśli samobójcze, a nawet psychozy.
Objawy narkomanii - jak rozpoznać osobę uzależnioną od narkotyków?
Zażywanie narkotyków zostawia ślady, które mogą być zauważalne dla najbliższego otoczenia. Im szybciej rozpozna się pierwsze objawy, tym większa szansa na skuteczną interwencję i zapobieżenie dalszemu pogłębianiu się nałogu.
Na początku mogą to być subtelne zmiany, takie jak nietypowy zapach ubrań czy włosów, częste wyjścia z domu lub nagłe zmiany nastroju. Wraz z postępem uzależnienia pojawiają się coraz poważniejsze symptomy, w tym izolacja, kłamstwa, unikanie rozmów oraz utrata zainteresowania dotychczasowymi aktywnościami. W bardziej zaawansowanych stadiach mogą wystąpić również problemy finansowe, kradzieże czy agresywne zachowania, zwłaszcza gdy dostęp do narkotyków staje się utrudniony.
Nie należy bagatelizować tych sygnałów – szybka reakcja może uchronić osobę uzależnioną przed wejściem w kolejne, trudniejsze do odwrócenia etapy nałogu. Zaawansowane uzależnienie wymaga już profesjonalnej pomocy, dlatego w ostatnich fazach narkomanii leczenie w ośrodku terapii uzależnień staje się koniecznością, by realnie pomóc osobie wyjść z nałogu.
Podsumowanie
O autorze
