DDA (Dorosłe dzieci alkoholików ) – co to jest, objawy i leczenie syndromu
Jeśli któryś z członków rodziny uzależniony jest od alkoholu, to jego nałóg zaburza funkcjonowanie całej rodziny i odbija się na jego bliskich. W szczególności na dzieciach, które są podatne na wpływ dorosłych i bezradne wobec panującej w domu sytuacji. Dzieci alkoholików wchodzą często w pewne role i obierają różne strategie, które pomagają im radzić sobie ze stresem. W wyniku dorastania u boku alkoholika, w dorosłe życie wchodzą z bagażem doświadczeń, co może mieć wpływ na ich późniejsze funkcjonowanie.
Z artykułu dowiesz się:
- Czy dorosłe dziecko alkoholika może odczuwać skutki tego, że dorastało w domu z problemem alkoholowym?
- Co to jest syndrom DDA?
- Jakie są objawy DDA?
- Jakie typy osobowości i problemy mają najczęściej dorosłe dzieci alkoholików?
- Leczenie zespołu DDA terapią
- Jakie są role DDA?
- Jak charakteryzuje się rola bohatera?
- Jak charakteryzuje się rola błazna?
- Jak charakteryzuje się rola kozła ofiarnego
- Jak charakteryzuje się rola niewidzialnego dziecka?
Spis treści
Co to jest DDA i syndrom DDA?
DDA to Dorosłe Dzieci Alkoholików, które wychowywały się w domach z problemem alkoholowym. Jako dzieci mierzyły się z problemami dorosłych i zostały pozbawione beztroskiego dzieciństwa, dlatego w dorosłym życiu potrzebują przede wszystkim poczucia bezpieczeństwa i równowagi.
Zespół DDA lub też syndrom DDA, to zaburzenie o podłożu psychologicznym wynikające z doświadczeń i dorastania w dysfunkcyjnej rodzinie. Jest to zespół utrwalonych schematów reakcji i zachowań, jakie dziecko wynosi z domu, w którym występuje problem z alkoholem. Warto jednak zaznaczyć, że syndrom dziecka alkoholika nie jest to zespół objawów typowych dla zaburzonej i nieprzystosowanej jednostki, ale zespół ukształtowanych zachowań w celu adaptacji do zaburzonych warunków dorastania i rozwoju.
Przeczytaj również: Syndrom DDD – Syndrom Dorosłego Dziecka z Rodziny Dysfunkcyjnej
Czym spowodowany jest syndrom dziecka alkoholika?
W rodzinie, która funkcjonuje prawidłowo, relacja między rodzicami opiera się na wzajemnym szacunku, bliskości i zrozumieniu, a każdy członek rodziny pełni swoją, ściśle określoną rolę. Dzieci dorastające pod wpływem takiego wzorca, mają odpowiednie warunki, aby budować poczucie własnej wartości i prawidłowe relacje z otoczeniem. Mogą przyswajać właściwe normy społeczne, wchodzić w relacje i tworzyć szczęśliwe związki. Dziecko alkoholika pozbawione jest takich możliwości, gdyż jego rodzina funkcjonuje według nieprawidłowych mechanizmów, a wzorce inspirowane są nieprawidłowymi zachowaniami, co powoduje u niego straty w obszarze emocjonalnym.
Dziecko alkoholika żyje w ciągłym napięciu, poczuciu odrzucenia, wstydu i strachu. W jego rodzinie zakłócone jest poczucie bezpieczeństwa, a rodzice tworzą warunki, aby dziecko nie ufało i nie czuło. W domu panuje nieustanny lęk, a dziecko alkoholika wypracowuje sobie mechanizmy obronne i wykształca pewne cechy przystosowawcze, które pomagają mu radzić sobie z sytuacją i dostosować się do realiów panujących w rodzinie. Wypracowane w dzieciństwie, charakterystyczne dla DDA cechy i specyficzne mechanizmy psycho-emocjonalne pomagają dziecku przetrwać w rodzinie alkoholowej, lecz przeszkadzają w dorosłym życiu.
Cechy DDA - schematy zachowań i role DDA w rodzinie
W rodzinie alkoholowej często pomieszane są role, a dzieci chcąc ratować chory system, przyjmują funkcje, które je przerastają.
- Bohater rodzinny jest wzorowym uczniem i nie sprawia kłopotów wychowawczych. Jest odpowiedzialny, skłonny do poświęceń i ma wykształcony silny system kontroli. Nie płacze i nigdy nie okazuje swoich uczuć, ponieważ się ich wstydzi. Często przejmuje rolę rodzica i wykonuje obowiązki domowe oraz opiekuje się młodszym rodzeństwem. Bierze na siebie wiele obciążeń i często staje się też powiernikiem, gdy rodzic opowiada dziecku o szczegółach życia rodzinnego.
- Kozioł ofiarny sprawia problemy wychowawcze, czym zdejmuje odpowiedzialność z rodziców. Tworzy pozory, że zła sytuacja w domu to jego wina. Kozioł ofiarny często jest obwiniany, poniżany i dorasta w poczuciu winy. Dzieci te dość często sięgają po używki i buntują się przeciw zasadom narzuconym przez dorosłych. Uznają też zasadę, że zawsze wygrywa silniejszy.
- Niewidzialne dziecko jest ciche, wydaje się smutne lub zbyt poważne. Nie sprawia problemów, ani też niczym się nie wyróżnia. Izoluje się od rówieśników, gdyż najlepiej czuje się samo. Ucieka w świat fantazji lub literatury i tworzy własną rzeczywistość, która daje mu pozory bezpieczeństwa. Kiedy w domu dzieje się coś złego, płacze w tajemnicy, udaje, że wszystko jest w porządku, a ze strachu ucieka w głąb siebie.
- Błazen to urocze dziecko, które staje się ozdobą rodziny, pośrednikiem w rodzinnych konfliktach, ale nikt nie traktuje go poważnie. Zawsze stara się rozładować złą atmosferę i napięcia oraz dba o to, aby w domu nigdy nie było smutno.
Syndrom DDA – Objawy fizyczne, cechy i typy osobowości DDA
Objawy fizyczne DDA występują sporadycznie, lecz osoby te mogą przejawiać objawy somatyczne takie jak nerwice, czy depresje. Istnieją też specyficzne cechy i typy osobowości DDA, które wyróżniają dzieci alkoholików.
Objawy fizyczne syndromu DDA
Chociaż syndrom ten nie wiąże się bezpośrednio z objawami fizycznymi, osoby dorosłe, które dorastały w rodzinach dotkniętych alkoholizmem, mogą doświadczać niektórych fizycznych objawów związanych z ich historią. Te objawy mogą wynikać z długotrwałego stresu emocjonalnego, który często towarzyszył temu doświadczeniu.
- Bezsenność i problemy z zasypianiem
- Bóle mięśni i stawów związane z napięciem emocjonalnym
- Wysokie ciśnienie krwi i choroby serca
- Migreny i inne bóle głowy
- Choroby autoimmunologiczne, takie jak toczeń rumieniowaty układowy i choroba Hashimoto
- Problemy z trawieniem, takie jak choroba wrzodowa, choroba refluksowa przełyku i zespół jelita drażliwego
- Zwiększona skłonność do chorób zakaźnych, takich jak przeziębienia i grypa.
DDA - typy osobowości
Syndrom dziecka alkoholika możliwy jest do rozpoznania, jeżeli dana osoba przejawia następujące cechy osobowości:
- nieumiejętność nawiązywania bliskich relacji;
- nieumiejętność budowania związków partnerskich;
- obawa przed utratą indywidualności w bliskich relacjach;
- obawa przed porzuceniem i zranieniem;
- ukrywanie uczuć;
- poczucie wstydu;
- obawa przed konfliktami i stresem;
- nadmierne podejmowanie odpowiedzialności lub uchylanie się od niej;
- poczucie wyobcowania i izolacja od ludzi;
- nieumiejętność odczuwania radości;
- nadmierne poczucie lojalności;
- obawa przed utratą kontroli;
- tendencja do kłamstw;
- pesymizm oraz nadmierne zamartwianie się przyszłością;
- usilne wyszukanie trudności w życiu;
- niskie poczucie własnej wartości;
- trudność w wyrażaniu emocji;
- nieumiejętność rozmawiania o emocjach;
- nieśmiałość i unikanie kontaktów interpersonalnych;
- zmienne nastroje;
- impulsywność;
- duża samokrytyka;
- chęć bycia zdominowanym;
- brak asertywności;
- chęć uzyskania akceptacji otoczenia;
- strach przed zmianami w życiu;
- obawie przed niepowodzeniem.
Warto jednak pamiętać, że fizyczne objawy DDA te nie występują u wszystkich dorosłych dzieci alkoholików i mogą mieć również inne przyczyny. Jednakże, jeśli cierpisz na którykolwiek z tych objawów i masz historię dorastania w rodzinie dotkniętej alkoholizmem, warto skonsultować się z lekarzem lub terapeutą, aby uzyskać odpowiednią pomoc i wsparcie.
Przeczytaj również: Alkoholizm - objawy psychiczne
Dziecko alkoholika w dorosłym życiu
Dziecko alkoholika nie najlepiej radzi sobie w dorosłym życiu, ponieważ w dzieciństwie nie nabyło odpowiednich umiejętności. Osoby takie mogą przez wiele lat nie wiedzieć, kim właściwie są, bo odgrywają tylko role, których nauczyły się w dzieciństwie. Bohater stale zatruwa życie całemu otoczeniu. Wszystko wie najlepiej, partnera traktuje jak dziecko, wymaga od niego posłuszeństwa i wszystko chce kontrolować. Kozioł ofiarny całe życie dźwiga bagaż swoich win. Błazen jest wiecznym dzieckiem, nigdy nie dorasta, a życie u jego boku to jeden wielki znak zapytania. Niewidzialne dziecko wchodzi w dorosłość jako niewidzialny człowiek, któremu brak pewności siebie.
Osoby z DDA wyniosły z domu rodzinnego niskie poczucie własnej wartości, czują się gorsze i niewiele warte. Przez ciągłe poczucie odrzucenia uważają, że nie zasługują na miłość. Nie potrafią budować bliskich relacji, bo nieustannie boją się ponownego odrzucenia. Nadmiernie przejmują się opiniami innych i nie potrafią przyjmować krytyki. Dorosłe dzieci alkoholików przez całe życie odczuwają lęk przed zmianami, gdyż zawsze funkcjonowały według wyuczonych schematów. Kiedy ich życie zaczyna się stabilizować, odczuwają niepokój, bo są przekonane, że zaraz wszystko się popsuje. Choć osoby z DDA często wypierają przykre wspomnienia, czują jednak silną potrzebę powtarzania doświadczeń z dzieciństwa i prowokują sytuacje, aby znów poczuć emocje, które dobrze znają. Są zamknięte się w sobie i mają problemy z rozumieniem własnych uczuć, gdyż w dzieciństwie nauczyły się zaprzeczać swoim zmysłom i emocjom. Bardzo często nie mogąc poradzić sobie z problemami, same zaczynają sięgać po alkohol.
Przeczytaj również: Jak pomóc synowi uzależnionemu od alkoholu
DDA - leczenie syndromu dorosłego dziecka alkoholika
Oczywiście, ciężko jest się pozbyć nawyków, które wyrabiało się przez lata, ale warto spróbować. Leczenie DDA odbywa się za pomocą psychoterapii, która polega na pokonaniu niewłaściwego wzorca i nauczeniu się funkcjonowania bez poczucia winy. W przeciwieństwie do alkoholików, ich dorosłe dzieci odczuwają potrzebę podjęcia terapii, a przychodzi to zwykle wraz z osiągnięciem pewnej dojrzałości, gdy chcą zrozumieć siebie i rozwiązywać swoje problemy. Dzięki terapii można pozbyć się reakcji wynikających z mechanizmów dysfunkcyjnych, uwolnić się od przeszłości i zacząć żyć po swojemu. Na początku terapia skupia się na zrozumieniu przeszłości, a potem pomaga zdobywać nowe umiejętności, wypracowywać prawidłowe zachowania i pozbyć się blokady, która utrudnia realizację swoich pragnień. Najważniejsze jest budowanie tożsamości, aby człowiek mógł zacząć się rozwijać we właściwym dla niego kierunku. Kiedy już się to udaje, dorosłe dziecko alkoholika staje się silne, bardzo dumne i zaczyna rozwijać się zawodowo oraz budować nowe, zdrowe relacje. Kiedy w pełni pozbędzie się poczucia niepewności, zaczyna żyć zwyczajnym szczęśliwym życiem...
Przeczytaj również: Leczenie alkoholizmu – jak leczyć alkoholizm?
O autorze
mgr Waldemar Wantoch-Rekowski
psycholog, specjalista psychoterapii uzależnień
Pomysłodawca i współwłaściciel Ośrodka „WANT”, od 20 lat pomagający osobom uzależnionym. Ukończył studia psychologiczne w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Sopocie oraz Studium Pomocy Psychologicznej i Studium Terapii Uzależnień w Warszawie. Odbył staż kliniczny oraz superwizje w WOTUW Stanomino i brał udział w wielu kursach i terapiach dla osób uzależnionych. W 2008 roku zaczął tworzyć Poradnię Leczenia Uzależnień w Szpitalu Specjalistycznym w Kościerzynie, a w 2013 roku, powołał do życia ośrodek terapii uzależnień „WANT”.