Czym jest lekomania?
Lekomania, nazywana też lekozależnością, jest jednym z coraz częściej diagnozowanych uzależnień. Celowo nie piszemy "rodzajów uzależnienia", ponieważ mechanizm każdego uzależnienia jest taki sam - inne są tylko substancje bądź zachowania, stanowiące oś, wokół której zaczyna się kręcić całe życie osoby uzależnionej. W przypadku lekomanii tę oś stanowią farmaceutyki wydawane na receptę i bez recepty.
Czego dowiesz się z artykułu:
- Czym jest lekomania?
- Czy od leków można się uzależnić?,
- Jakie są objawy uzależnienia od leków?;
Czy od leków można się uzależnić?
Tak, od leków można się uzależnić. W grupie najczęściej uzależniających specyfików znajdują się leki:
- nasenne,
- przeciwbólowe,
- uspokajające,
- przeciwlękowe,
- działające euforyzująco i dopingowo.
Uzależnieniu sprzyja zawartość takich substancji jak barbiturany, benzodiazepiny czy morfina, ale także obecne w lekach wydawanych BEZ recepty pseudoefedryna, kodeina czy cetyryzyna.
Na czym polega lekomania
Lekoman odczuwa przymus regularnego przyjmowania leków również w sytuacji, gdy nie ma to uzasadnienia medycznego. Zaczyna się niewinnie... Pacjent dostaje od lekarza receptę na leki mające wyleczyć konkretną chorobę i złagodzić dolegliwości. Poprawa zdrowia i samopoczucia po zażyciu tych leków jest na tyle duża, że pacjent przyzwyczaja się do tego stanu i - kierując się obawą przed powrotem dawnych dolegliwości - kontynuuje zażywanie lekarstwa mimo zakończenia kuracji.
Uzależnienie psychiczne
Takie "profilaktyczne" zażywanie leków prowadzi do uzależnienia psychicznego - obawiamy się, że nie zaśniemy albo, że powróci ból, a stale zażywany lek ma te obawy od nas odsunąć. Ostatecznie nie jesteśmy w stanie stwierdzić czy zalecona przez lekarza farmakoterapia przyniosła oczekiwany długotrwały skutek, bo przychodzi moment, w którym nie leczymy już objawów choroby źródłowej, a jedynie "zajadamy lekami" nasz lęk. To już etap uzależnienia psychicznego.
Uzależnienie fizyczne
Po pewnym czasie pojawiają się także objawy uzależnienia fizycznego. Organizm, stale bombardowany ciągle zwiększanymi dawkami leków, może w przypadku próby ich odstawienie zareagować bardzo gwałtownie i wówczas będziemy odczuwać nieprzyjemne dolegliwości związane z zespołem abstynencyjnym. Substancje psychoaktywne zawarte w niektórych farmaceutykach uzależniają w podobny sposób jak narkotyki.
Uzależnienie fizyczne może skutkować:
- wrzodami żołądka,
- zaburzeniami pracy nerek,
- niewydolnością wątroby,
- zaburzeniami pracy serca i wahaniami ciśnienia tętniczego,
- silnym zatruciem z przedawkowania.
Lekomania charakterystyka objawów uzależnienia od leków
Osoba uzależniona od leków może przez długi czas zwodzić nawet swoich najbliższych - zwłaszcza jeśli np. cierpi na chorobę przewlekłą, w ramach leczenia której pojawiają się dodatkowe objawy wymagające okresowego zażywania leków nasennych czy uspokajających.
Prędzej czy później u lekomana pojawią się jednak charakterystyczne objawy i zachowania:
- pogorszenie nastroju w wyniku braku przyjęcia dawki leku i widoczna poprawa samopoczucia po jego zażyciu,
- częste wizyty u różnych lekarzy w celu zdobycia leku na podstawie kolejnych recept, poszukiwanie lekarzy wśród znajomych, kupowanie leków z nielegalnych źródeł, korzystanie z aplikacji typu receptomat itd.,
- silna potrzeba zażycia lekarstwa oraz uczucie lęku przed sytuacją, w której może go zabraknąć w najmniej oczekiwanych chwilach, np. podczas spotkań towarzyskich,
- pogorszenie relacji z bliskimi oraz sytuacji zawodowej, wynikające z nadmiernego skupiania się na zdobywania kolejnych dawek leków.
Ryzyko związane z nieleczonym uzależnieniem od leków
Na zaawansowanym etapie rozwoju uzależnienia fizycznego i psychicznego może dojść do sytuacji, w której pojawiają się silne wahania nastroju, depresja, senność lub bezsenność, czyli znaczące obniżenie wydolności umysłowej i fizycznej będące efektem nadużywania leków, które kiedyś miały pomagać, a teraz bardzo szkodzą. W przypadku nadużywania leków przeciwbólowych pojawia się też ryzyko niezdiagnozowania rozwijającej się w ukryciu poważnej choroby, ponieważ leki tłumią jej objawy.
Równie groźne dla zdrowia i życia lekomana jest łączenie leków z innymi substancjami psychoaktywnymi np. z alkoholem lub próbowanie zastępowania medykamentów narkotykami lub dopalaczami.
Jak wyjść z lekomanii?
Leczenie uzależnienia od leków przypomina odwyk narkotykowy lub alkoholowy. Terapia lekomanii odbywa się etapami. Kolejną są to:
- postawienie diagnozy i ustalenie metody terapeutycznej,
- detoks lekowy,
- psychoterapia.
Aby cały proces przebiegał bez zakłóceń, dla chorego najlepiej znaleźć dobry prywatny ośrodek leczenia uzależnień. Tu lekoman będzie pod stałą opieką specjalistów i nie będzie miał dostępu do substancji uzależniających.
Cennik prywatnego ośrodka leczenia uzależnień od leków obejmuje zarówno przeprowadzenie całościowego programu terapii, jak i komfortowe zakwaterowanie, wyżywienie i dostęp do sali gimnastycznej czy siłowni.
Wiesz już co to jest lekomania. Pamiętaj: w jej leczeniu liczy się czas! Każda kolejna tabletka czy łyżka syropu przyjęta przez osobę uzależnioną od leków wpływa jeszcze bardziej niekorzystnie na stan jej zdrowia fizycznego i psychicznego oraz jej obecną sytuację życiową.
O autorze
mgr Waldemar Wantoch-Rekowski
psycholog, specjalista psychoterapii uzależnień
Pomysłodawca i współwłaściciel Ośrodka „WANT”, od 20 lat pomagający osobom uzależnionym. Ukończył studia psychologiczne w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Sopocie oraz Studium Pomocy Psychologicznej i Studium Terapii Uzależnień w Warszawie. Odbył staż kliniczny oraz superwizje w WOTUW Stanomino i brał udział w wielu kursach i terapiach dla osób uzależnionych. W 2008 roku zaczął tworzyć Poradnię Leczenia Uzależnień w Szpitalu Specjalistycznym w Kościerzynie, a w 2013 roku, powołał do życia ośrodek terapii uzależnień „WANT”.